Ben bir çocuk kitabı çizeriyim ve bu işe başladığımda mesleğim hâline geleceği hiç aklıma gelmemişti. Ne ara büyümüştüm de önüme bir metin gelmiş ve benim için oldukça olağan bir şekilde zihnimde canlandırıp, zaten hali hazırda çizim geçmişim olmasından dolayı kâğıda kolayca resmetmiştim. Çiziyordum işte öylesine, çocukluğumdan beri yaptığım gibi.
Sonra aklıma bir çok soru takıldı;
Çocuk kitaplarının resimli olması şart mıdır?
Resimsiz çocuk kitabı olur mu?
Hangi yaşa kaç sayfa resim kullanılmalı?
Resimler ne kadar yoğun olmalı?
Resmin niteliği nasıl olmalı?
Başta bir çizer için çocuk kitabı resimlemek oldukça basit görünüyordu fakat içine girmeye başladığımda aslında iletişim kurmaya çalıştığım küçük yaş insanların sandığımdan çok daha algıları açık ve çok daha detaycı olduğunu anlamaya başladım. Özellikle küçük yaş çocuk kitaplarında doğrudan iletişimin resim aracılığı olduğunu fark etmem ile endişelerim artmaya başladı. Ben de bir zamanlar tıpkı her çocuk gibi hayal gücünü sınırsız kullanan bir çocuktum. Bunları düşündükçe ve kendi çocukluğumda kitaplardaki resim dikkatimi hatırladıkça kâğıt üstünde korkusuzca hareket eden çizgilerim biraz daha korkar olmaya başladı.
Aslında her kitap hayal dünyasına açılan sonsuz bir kapı. Evet bir yazarsanız kelimelerle öyle bir dünya kurarsınız ki o dünyayı sınırsız kılabilirsiniz. Ama bir çizerseniz çizgi ile tüm o yazılan hayal dünyasını tek karede anlatmaya çalışınca tökezleyebilirsiniz. Çocuğun hayalinde yarattığı o geniş ve sonsuz dünyayı belirli sınırlara sokup tüm atmosferi yıkmaktan hep korkmuştum. Fakat şu bir gerçek ki resim hayal gücüne giriş anahtarı. Hem de çok eskilerden beri.
İnsanlığın eski çağlardaki ilk izlerine baktığımızda karşımıza resim çıkıyor. Aslında resim çocuk, yetişkin fark etmeksiniz her yerde kullandığımız bir iletişim aracı. Fotoğrafın icadından sonra neden resmin sonu gelmedi, neden çocuk kitapları fotoğraflarla hazırlanmıyor. Çünkü resim, okumak ve yazmaktan da önce öğrendiğimiz bir iletişim aracı. Her çocuk resim yapabilir ve resmi algılayabilir. Hayal ettiğimiz bir şeyi anlatmanın ilk yolu çizgi ve resimdir. Çocuk kitaplarında da doğrudan iletişim için resim kullanılır. Her birey okumak yazmak dışında resim yapabilmeyi ve resmi okuyabilmeyi de öğrenir. Bir çocukla en yalın, en içten kurabileceğimiz ilişki yöntemi budur.
Bunların farkına vardıkça ben de çocuk gibi düşünüp onlarla iletişim kurmaya çalıştım. Tıpkı yazarken olduğu gibi çizerken de ne kadar samimi ve içten olursam çocuğa ulaşmamın daha kolay olacağını anlamaya başladım. Resim sadece bir görsel ya da bir süsleme değil, çocuğun içinden geçip kocaman sınırsız dünyasına geçiş yapacağı bir kapı! Belki de hayal gücünün bir dili olsaydı bu çizgi olurdu. Dünyanın her yerinde anlaşılabilen, her anlamı ifade edebilen, sınırsız bir dünyanın dilidir resim.
Resimli Kitaplar Niye Önemli?
Çocuklara tasarımını da dahil ederek görsel materyale bakma, onu anlama ve yorumlama becerisini aktarmak önemli bir meseledir. Birçok çocuk erken yaşlarda resim, renk ve şekiller yoluyla fıtrî olarak bunu yapmaya başlar. Fakat bu içgüdü, görsel metni tahlil etme yöntemlerinin öğretilmesiyle geliştirilmeli ve iyileştirilmelidir. Çok erken yaşlardan itibaren birçok çocuk gördüklerini ve hayal ettiklerini karıştırarak bilinçsiz bir şekilde resim yapar. Resimden hareketle bakmayı ve görmeyi öğrenmek temel görsel becerileri besler ve destekler. Ne yazık ki, ilköğretim çağında resim yapmaya yeterince değer verilmemektedir.
Ayrıca, çocuklar bu alana hakim olmaya başladıktan sonra, farkındalıklarını geliştirmeye devam etmeleri önemlidir. Böylece reklamlar ve bilgisayar oyunlarından güzel sanatlara, sinema ve animasyona kadar her alanda bir görsel materyali değerlendirebilecek, ona anlam verebilecek ve onu doğru bir şekilde tahlil edebileceklerdir. Resimli kitaplar görsel metinlere bakma ve değerlendirme konusunda uçsuz bucaksız olanaklar sunar.
(Martin Salisbury ve Morag Styles’ın yazdığı Children’s Picturebooks The Art Of Visual Storytelling kitabından alıntılanarak Türkçe’ye tercüme edilmiştir.)
Yazan: Sedat Girgin
